Ini adalah sebahagian daripada hasil penulisan tesis baru ini. Isinya bukanlah yang terbaik. Berharap ada yang ingin membaiki atau berkongsi sesuatu yang baru.
BIOGRAFI DATO PADUKA SERI SETIA PROFESSOR DR
AWANG HAJI MAHMUD SAEDON BIN AWANG OTHMAN
Dato Paduka Seri Setia Professor Dr Awang Haji
Mahmud Saedon bin Awang Othman ialah seorang daripada tokoh masyarakat, tokoh
intelektual dan ahli akademik antara yang terbaik yang pernah dilahirkan oleh
Brunei Darussalam. Beliau merupakan
seorang yang banyak menyumbangkan pemikirannya dalam pelbagai bidang seperti
bidang politik, bidang kemasyarakatan, dan bidang kehakiman sendiri.
Ketokohannya dalam bidang-bidang tersebut dianggap luar biasa oleh masyarakat
negara ini, khususnya kepada individu yang pernah mengenali beliau secara
dekat. Ketokohannya itu, menyebabkan beliau dianggap oleh masyarakat sebagai
seorang genius Melayu.
Kegeniusannya
dan kepintarannya terserlah apabila beliau merupakan orang pertama di tanahair
memegang ijazah doktor falsafah dalam bidang syariah daripada universiti tertua
di dunia, iaitu Universiti Al-Azhar, Kaherah, Mesir. Ketokohannya
bukanlah sekadar terserlah di tanah air sahaja, malahan kehebatannya turut
diiktiraf oleh masyarakat di luar negara apabila beliau dilantik menjadi Profesor Pelawat Sekolah Undang-undang di Universiti Queensland, Australia.
Professor
Dr Awang Haji Mahmud Saedon telah dilahirkan pada 20 December 1943 di Kampung
Padang, Brunei Darussalam. Ayahnya adalah Awang Othman Bin Pehin Orang Kaya
Perdana Indera Mohammad Jair dan ibunya pula adalah Malai Marhani binti Sheikh
Mahmud. Beliau
hanya memiliki seorang sahaja isteri dan penulis difahami bahawa isterinya
adalah anak kepada seorang Mufti Kerajaan Negeri Sembilan Darul Khusus.
Beliau adalah merupakan anak saudara kepada Shaikh A.M.Azahari, pengasas Partai Rakyat Brunei yang
diharamkan dan meninggal dunia di Bogor dua minggu sebelum kematian Professor
Dr Awang Haji Mahmud Saedon, maka pernah semasa remajanya, beliau menyertai
parti tersebut.
Parti Rakyat Brunei merupakan parti
yang menentang kemasukan Brunei ke dalam Persekutuan Malaysia pada tahun 1963.
A.M Azahari, menerusi parti yang diasaskannya tersebut sebenarnya ingin
membentuk persekutuan baru di Borneo yang menggabungkan Brunei, Sabah &
Sarawak.
Pendidikan
Professor Dr
Awang Haji Mahmud Saedon telah menerima pendidikan awalnya pada tahun 1951 di
Sekolah Melayu Sultan Muhammad Jamalul Alam (SMJA) di Bandar Brunei. Kemudian
pada tahun 1955 beliau menyambung pembelajaran beliau di Government English
School di Brunei. Pada tahun 1955 hingga tahun 1961, beliau menyambung
pengajian di Madrasah al-Juned di Singapura. Atas dasar cintakan ilmu, beliau
telah menyambung pembelajaran beliau Kolej Islam Malaya, Kuala
Lumpur pada tahun 1962 hingga tahun 1967 sehingga mendapat College's Lower
Certificate dan seterusnya Higher Certificate (First Class).
Sebaik
sahaja tamat pengajian di Kolej Islam Malaya, pada tahun 1968, beliau terus
terbang ke Mesir untuk menyambung pengajian di Universiti Kaherah, Mesir. Dan
pada tahun 1970, beliau berjaya memperoleh Ijazah Sarjana Muda Usuluddin
(Tafsir Hadis) daripada universiti tersebut.
Seusai
memperolehi Ijazah Sarjana Muda Usuluddin, pada tahun 1971 beliau telah memohon
masuk Universiti Al-Azhar untuk memperolehi Ijazah Sarjana pula. Berkat
kesungguhan beliau, maka pada tahun yang sama juga beliau telah memiliki Ijazah
Sarjana dalam bidang Syariah dan Undang-undang, pengkhususan Siasa as-Syar’iah.
Sebelum
kembali ke tanah air, beliau terus menyambung pengajian di peringkat Doktor
Falsafah di Universiti Al-Azhar juga. Dek kerana kebijaksanaan beliau, pada
tahun 1976, beliau telah dianugerahkan sebagai Doktor Falsafah di dalam bidang
Fiqh Muqaran.
Dan kejayaan yang lebih manis buat beliau khususnya, dan kita sebagai bangsa
Melayu umumnya adalah beliau merupakan orang pertama di tanahair kita yang
berjaya memperolehi ijazah Doktor Falsafah daripada Universiti tertuan di dunia
itu.
Pekerjayaan
Sekembalinya dari Mesir, seusai menamatkan
pengajian, beliau tidak dibenarkan untuk memasuki Negara Brunei Darusssalam.
Hal ini terjadi kerana pada tahun 1963, Almarhum Prof. Dr Mahmud Saedon yang
merupakan anak saudara kepada A.M Azahari, telah melakukan pemberontakan yang
menyaksikan A.M Azahari tumpas dan melarikan diri ke Bogor, Indonesia. Maka Almarhum Prof. Dr Mahmud Saedon juga
turut terkena tempiasnya
dan beliau turut diharamkan menjejakkan kaki
ke Negara Brunei Darussalam.
Tetapi kalau
bukan disebabkan pembuangan itu, mungkin
beliau tidak akan menamatkan pengajiannya di Universiti al-Azhar dari Ijazah
Sarjana Muda (Degree) (1970), Ijazah Sarjana (Master) (1972) dan sehinggalah ke
tahap Doktor Falsafah (PhD) (1976).
Oleh kerana
beliau tidak dapat memasuki Negera Brunei Darussalam, maka beliau telah
memulakan dunia kerjaya beliau di Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM) mulai
tahun 1976 sehinggalah ke tahun 1983 sebagai Pensyarah di Fakulti Pengajian
Islam.
Selepas
berkhidmat di Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM), pada tahun 1984, beliau
telah dilantik menjadi Pengarah Pusat Matrikulasi Universiti Islam Antarabangsa
Malaysia (UIAM). Seterusnya menjadi pensyarah di universiti berkenaan.
Pada tahun
1991, beliau telah digelar Professor yang dianugerahkan oleh Universiti Islam
Antarabangsa Malaysia (UIAM) seterusnya membawa beliau menyandang jawatan
Timbalan Dekan Kuliah Undang-undang UIAM
di bawah Prof. Tan Sri Ahmad Ibrahim dalam tahun 1989 hingga 1994.
Sumbangan
Profesor Dr. Mahmud Saedon yang membawa kepada kemajuan bidang kehakiman di
Malaysia juga adalah antara individu
yang terlibat di dalam membina program Ijazah Sarjana Muda Undang-Undang
yang komprehensif dan bersepadu dan mengajar undang-udang awam dan
undang-undang Islam.
Setelah kira-kira 10 tahun berkhidmat di UIAM,
beliau dititah untuk kembali ke Brunei oleh Sultan Hassanal Bolkiah pada tahun
1994.
Menurut Dr. Abdurrahman Raden Aji Haqqi,
Timbalan Dekan Fakulti Syariah & Undang-Undang, Universiti Islam Sultan
Sharif Ali (UNISSA), yang juga merupakan bekas pensyarah UIAM pada tahun 1992
hingga tahun 2000, selepas kembali ke Brunei Darussalam, Sultan Brunei telah
bertanya kepada Almarhum Prof. Dr. Mahmud Saedon, "Kenapa kamu tak pernah
minta pengampunan daripada beta?". Almarhum yang terkejut dengan
pertanyaan tersebut,telah menjawab "Tuanku, selama ini patik sudah 7 kali
menghantar surat memohon pengampunan daripada Tuanku, tetapi tiada
balasan." Kali ini Sultan Brunei pulak terkejut, "Beta tak pernah
terima apa-apa surat daripada kamu". Rupa-rupanya barulah diketahui, orang
yang diamanahkan oleh Almarhum Prof. Dr. Mahmud Saedon untuk menyerahkan surat
beliau kepada Sultan Brunei, sebenarnya tidak pernah menyerahkan surat tersebut
kerana khuatir, jika beliau diampunkan, maka beliau akan menjawat jawatan yang
disandang oleh si pemegang amanah tadi. Dan ianya terbukti benar, sekembalinya
almarhum ke Brunei, si pemegang amanah (yang tak menunaikan amanah ini)
akhirnya menjadi orang bawahan Almarhum Prof. Dr. Mahmud Saedon.
Sekembalinya
almarhum ke Brunei, undang-undang Syariah di Brunei mencapai zaman
kegemilangannya. Mahkamah Kadi Brunei
telah ditingkatkan menjadi Mahkamah Daerah dan seterusnya lengkap dengan
mahkamah tinggi dan mahkamah rayuannya.
Difahamkan Brunei
adalah satu-satunya negara di rantau Asia Tenggara mempunyai undang-undang
Islam seperti itu dan kebanyakan orang Brunei berbangga dengan kemajuan itu dan
bercita-cita untuk melihat negara itu menjadi pusat perkembangan Islam
serantau. Justeru itu nama Prof. Dr. Mahmud Saedon terus menjadi sebutan
sebagai orang yang penting melakukan perubahan itu.
Pada ketika yang sama
Sultan Brunei telah perkenan melantiknya menjadi Naib Canselor Universiti
Brunei Darussalam (UBD) dan dikenali sebagai seorang yang banyak pula membuat
perubahan terutama memberi peranan besar kepada warga Brunei mengetuai
jabatan-jabatan di universiti itu.
Rakyat Brunei
sesungguhnya kagum dan besar hati atas perkhidmatan dan perubahan yang
dilakukannya di dua bidang itu iaitu perundangan Islam dan kemajuan Universiti
Brunei Darussalam (UBD).
Bagaimana pun pada 15
Mei lalu Almarhum diminta melepaskan tugasnya sebagai Naib Censelor Universiti
Brunei Darussalam (UBD) bagi menumpukan tugas sepenuh masa di Kementerian Hal Ehwal Ugama sebagai Pakar Perundangan Islam Negara Brunei Darussalam.
Pada ketika yang sama
Sultan Brunei telah sedia memperkenankannya menjadi Ahli Majlis Ugama Islam
Brunei, Jawatankuasa Kehakiman Islam, Jawatankuasa Kawalan Kesihatan Keugamaan
dan ahli MABIMS.
Beliau juga menjadi
ahli Majlis Ekonomi Brunei, Majlis Pendidikan Kebangsaan, Majlis Penyelidikan.
Di samping itu beliau turut terlibat dengan Lembaga Amanah Rangkaian- Rangkaian
Universiti ASEAN, Lembaga Penasihat Antarabangsa Institut Pengajian Tinggi
Markfield, Leicestershire, yang berada dibawah Yayasan Islam United Kingdom.
Penghormatan
Dia atas kecemerlangan
dan ketokohan beliau, beliau pernah diberi beberapa penghormatan. Penghormatan
terbesar yang diterimanya semasa di Malaysia ialah sebagai gandingan kepada
Almarhum Prof. Tan Sri Ahmad Ibrahim, kedua-duanya telah dilantik oleh kerajaan Kelantan untuk
merangka undang-undang hudud yang kini dikenali sebagai Kanun Jenayah Syariah
Kelantan II.
Tetapi sayang kedua-duanya tidak dapat meneruskan khidmat itu kerana dihalang
oleh UIAM. Bagaimana pun umat Islam di Malaysia menghargai jasanya itu.
Pada tahun
2002, beliau telah dianugerah Anugerah Individu Paling Berjasa yang membawa
gelaran ‘Dato Paduka Seri Setia’ oleh Kesultanan Brunei.
Pemergian
Pada hari Isnin, 13 Rabiulakhir 1423
Hijriah bersaman 24 Jun 2002, pagi itu
Almarhum telah menghadiri Persidangan
Majlis Agama Islam Brunei Darussalam, Republik Indonesia, Malaysia dan Republik
Singapura ( MABIMS), di sebuah hotel di Bandar Seri Begawan. Sewaktu rehat, tiba-tiba beliau diserang sakit jantung, dan dikejarkan
segera ke Rumah Sakit Raja Isteri Pengiran Anak Saleha (RIPAS) dan meninggal
dunia beberapa jam kemudian.
Pemergian
Almarhum secara mengejut pada tahun 2002 itu, di waktu usia yang masih muda (58
tahun) telah menyentak sanubari rakyat Brunei khususnya dan Nusantara umumnya.
Bangsa Melayu sebenarnya telah kehilangan seorang tokoh yang dianggap sebagai
pemandu, yakni tokoh yang terkehadapan untuk memimpin kemajuan Perundangan
Islam.
Sebenarnya dalam masa dua hari Nusantara telah kehilangan dua tokoh syariah yang
terkemuka dan sukar dicari ganti.
Ketika ratusan ribu
manusia membanjiri Hospital Universiti Kebangsaan Malaysia dan Surau Mustaqimah
Bandar Tun Razak dan Muasasah Darul Ulum Pokok Sena, Kedah pada 23 Jun 2002
untuk memberi penghormatan kepada pemergian Dato Fadzil Noor, maka sehari
selepas itu, pada 24 Jun 2002, ribuan manusia turut membajiri rumah di Jalan
Muara, Kampung Tanah Jambu, Brunei Darussalam bagi menziarai jenazah Almarhum
Dato Paduka Seri Setia Prof. Dr. Mahmud Saedon Awang Othman, yang ketika itu
berumur 58 tahun.
Jumlah tetamu yang
mengunjungi jenazah Dato' Fadzil Noor itu
adalah yang terbesar dalam sejarah Malaysia. Walaupun yang mengunjungi jenazah
Prof. Mahmud Saedon tidak seramai yang ke pusara Dato' Fadzil, tetapi ianya
adalah yang terbesar dalam sejarah Brunei sesuai dengan negara dan penduduknya
yang kecil.
Dato' Fadzil adalah
Presiden PAS dan Ketua Pembangkang di Parlimen Malaysia adalah seorang pejuang
sejak muda untuk menegakkan sebuah negara dan pemerintahan Malaysia yang di
dalamnya terlaksana aturan dan peraturan Islam.
Kematian Dr. Mahmud
Saedon tidak begitu disedari oleh rakyat Malaysia kerana beritanya tidak
tersiar di sini, tetapi berita kematian Dato' Fadzil Noor sehari sebelumnya
tersebar di Brunei.
Ketika rakyat Brunei
memperingati Dr. Mahmud Saedon, maka mereka merakumkan tahlil kedua-duanya dan
mengira sebagai kehilangan besar kepada Nusantara khususnya perjuangan
mendaulatkan syariah. Kedua-duanya bekas pelajar Al-Azhar, Mesir dan
kedua-duanya adalah bekas tenaga akademik dibidang Islam.
Pemergiannya turut
dirasai oleh rakyat Brunei yang berada di luar negara apabila mereka turut
mengadakan bacaan tahlil dan solat ghaib untuk beliau.
Pergaulannya dengan
masyarakat adalah menyeluruh dari golongan elit di menara gading hingga ke akar
umbi. Justeru itu di tengah lautan manusia yang menziarahi jenazahnya ialah
Pengiran Perdana Wazir, Pengiran Muda Sufri Bolkiah, Pengiran Anak Puteri Hajah
Masna dan lain-lain kerabat diraja.
Hanya seorang dari enam anaknya berada bersamanya di hari pekebumiannya.
Dua lagi menuntut di England dan tiga belajar di Malaysia.
Jasad Tokoh
Perundangan Islam Nusantara ini telah disemadikan di Kampung Kiarong di tengah
Bandar Seri Begawan, iaitu perkuburan untuk orang-orang kenamaan. Dimaklumkan
Timbalan Sultan, Pengiran Perdana Wazir Muhamad Bolkiah yang juga Menteri Luar
Brunei perkenan jenazahnya dipusarakan di situ.