Friday, June 14, 2013

Mahmud Saedon: Tokoh Kehakiman Nusantara

Ini adalah sebahagian daripada hasil penulisan tesis baru ini. Isinya bukanlah yang terbaik. Berharap ada yang ingin membaiki atau berkongsi sesuatu yang baru.

BIOGRAFI DATO PADUKA SERI SETIA PROFESSOR DR AWANG HAJI MAHMUD SAEDON BIN AWANG OTHMAN
Dato Paduka Seri Setia Professor Dr Awang Haji Mahmud Saedon bin Awang Othman ialah seorang daripada tokoh masyarakat, tokoh intelektual dan ahli akademik antara yang terbaik yang pernah dilahirkan oleh Brunei Darussalam.  Beliau merupakan seorang yang banyak menyumbangkan pemikirannya dalam pelbagai bidang seperti bidang politik, bidang kemasyarakatan, dan bidang kehakiman sendiri. Ketokohannya dalam bidang-bidang tersebut dianggap luar biasa oleh masyarakat negara ini, khususnya kepada individu yang pernah mengenali beliau secara dekat. Ketokohannya itu, menyebabkan beliau dianggap oleh masyarakat sebagai seorang genius Melayu.
Kegeniusannya dan kepintarannya terserlah apabila beliau merupakan orang pertama di tanahair memegang ijazah doktor falsafah dalam bidang syariah daripada universiti tertua di dunia, iaitu Universiti Al-Azhar, Kaherah, Mesir[1]. Ketokohannya bukanlah sekadar terserlah di tanah air sahaja, malahan kehebatannya turut diiktiraf oleh masyarakat di luar negara apabila beliau dilantik menjadi Profesor Pelawat Sekolah Undang-undang di Universiti Queensland, Australia[2].
Professor Dr Awang Haji Mahmud Saedon telah dilahirkan pada 20 December 1943 di Kampung Padang, Brunei Darussalam. Ayahnya adalah Awang Othman Bin Pehin Orang Kaya Perdana Indera Mohammad Jair dan ibunya pula adalah Malai Marhani binti Sheikh Mahmud.[3] Beliau hanya memiliki seorang sahaja isteri dan penulis difahami bahawa isterinya adalah anak kepada seorang Mufti Kerajaan Negeri Sembilan Darul Khusus.[4]
            Beliau adalah merupakan anak saudara kepada Shaikh A.M.Azahari, pengasas Partai Rakyat Brunei yang diharamkan dan meninggal dunia di Bogor dua minggu sebelum kematian Professor Dr Awang Haji Mahmud Saedon, maka pernah semasa remajanya, beliau menyertai parti tersebut[5]. Parti Rakyat Brunei merupakan parti yang menentang kemasukan Brunei ke dalam Persekutuan Malaysia pada tahun 1963. A.M Azahari, menerusi parti yang diasaskannya tersebut sebenarnya ingin membentuk persekutuan baru di Borneo yang menggabungkan Brunei, Sabah & Sarawak.[6]
Pendidikan
Professor Dr Awang Haji Mahmud Saedon telah menerima pendidikan awalnya pada tahun 1951 di Sekolah Melayu Sultan Muhammad Jamalul Alam (SMJA) di Bandar Brunei. Kemudian pada tahun 1955 beliau menyambung pembelajaran beliau di Government English School di Brunei. Pada tahun 1955 hingga tahun 1961, beliau menyambung pengajian di Madrasah al-Juned di Singapura. Atas dasar cintakan ilmu, beliau telah menyambung pembelajaran beliau Kolej Islam Malaya[7], Kuala Lumpur pada tahun 1962 hingga tahun 1967 sehingga mendapat College's Lower Certificate dan seterusnya Higher Certificate (First Class).
Sebaik sahaja tamat pengajian di Kolej Islam Malaya, pada tahun 1968, beliau terus terbang ke Mesir untuk menyambung pengajian di Universiti Kaherah, Mesir. Dan pada tahun 1970, beliau berjaya memperoleh Ijazah Sarjana Muda Usuluddin (Tafsir Hadis) daripada universiti tersebut.
Seusai memperolehi Ijazah Sarjana Muda Usuluddin, pada tahun 1971 beliau telah memohon masuk Universiti Al-Azhar untuk memperolehi Ijazah Sarjana pula. Berkat kesungguhan beliau, maka pada tahun yang sama juga beliau telah memiliki Ijazah Sarjana dalam bidang Syariah dan Undang-undang, pengkhususan Siasa as-Syar’iah.
Sebelum kembali ke tanah air, beliau terus menyambung pengajian di peringkat Doktor Falsafah di Universiti Al-Azhar juga. Dek kerana kebijaksanaan beliau, pada tahun 1976, beliau telah dianugerahkan sebagai Doktor Falsafah di dalam bidang Fiqh Muqaran.[8] Dan kejayaan yang lebih manis buat beliau khususnya, dan kita sebagai bangsa Melayu umumnya adalah beliau merupakan orang pertama di tanahair kita yang berjaya memperolehi ijazah Doktor Falsafah daripada Universiti tertuan di dunia itu.[9]
Pekerjayaan
Sekembalinya dari Mesir, seusai menamatkan pengajian, beliau tidak dibenarkan untuk memasuki Negara Brunei Darusssalam. Hal ini terjadi kerana pada tahun 1963, Almarhum Prof. Dr Mahmud Saedon yang merupakan anak saudara kepada A.M Azahari, telah melakukan pemberontakan yang menyaksikan A.M Azahari tumpas dan melarikan diri ke Bogor, Indonesia.  Maka Almarhum Prof. Dr Mahmud Saedon juga turut terkena tempiasnya
dan beliau turut diharamkan menjejakkan kaki ke Negara Brunei Darussalam.[10]
Tetapi kalau bukan disebabkan pembuangan itu,  mungkin beliau tidak akan menamatkan pengajiannya di Universiti al-Azhar dari Ijazah Sarjana Muda (Degree) (1970), Ijazah Sarjana (Master) (1972) dan sehinggalah ke tahap Doktor Falsafah (PhD) (1976).
Oleh kerana beliau tidak dapat memasuki Negera Brunei Darussalam, maka beliau telah memulakan dunia kerjaya beliau di Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM) mulai tahun 1976 sehinggalah ke tahun 1983 sebagai Pensyarah di Fakulti Pengajian Islam[11].
Selepas berkhidmat di Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM), pada tahun 1984, beliau telah dilantik menjadi Pengarah Pusat Matrikulasi Universiti Islam Antarabangsa Malaysia (UIAM). Seterusnya menjadi pensyarah di universiti berkenaan.[12]
Pada tahun 1991, beliau telah digelar Professor yang dianugerahkan oleh Universiti Islam Antarabangsa Malaysia (UIAM) seterusnya membawa beliau menyandang jawatan Timbalan Dekan Kuliah Undang-undang UIAM[13] di bawah Prof. Tan Sri Ahmad Ibrahim dalam tahun 1989 hingga 1994.[14]
Sumbangan Profesor Dr. Mahmud Saedon yang membawa kepada kemajuan bidang kehakiman di Malaysia juga adalah antara individu  yang terlibat di dalam membina program Ijazah Sarjana Muda Undang-Undang yang komprehensif dan bersepadu dan mengajar undang-udang awam dan undang-undang Islam.[15]
Setelah kira-kira 10 tahun berkhidmat di UIAM, beliau dititah untuk kembali ke Brunei oleh Sultan Hassanal Bolkiah pada tahun 1994.[16]
Menurut Dr. Abdurrahman Raden Aji Haqqi, Timbalan Dekan Fakulti Syariah & Undang-Undang, Universiti Islam Sultan Sharif Ali (UNISSA), yang juga merupakan bekas pensyarah UIAM pada tahun 1992 hingga tahun 2000, selepas kembali ke Brunei Darussalam, Sultan Brunei telah bertanya kepada Almarhum Prof. Dr. Mahmud Saedon, "Kenapa kamu tak pernah minta pengampunan daripada beta?". Almarhum yang terkejut dengan pertanyaan tersebut,telah menjawab "Tuanku, selama ini patik sudah 7 kali menghantar surat memohon pengampunan daripada Tuanku, tetapi tiada balasan." Kali ini Sultan Brunei pulak terkejut, "Beta tak pernah terima apa-apa surat daripada kamu". Rupa-rupanya barulah diketahui, orang yang diamanahkan oleh Almarhum Prof. Dr. Mahmud Saedon untuk menyerahkan surat beliau kepada Sultan Brunei, sebenarnya tidak pernah menyerahkan surat tersebut kerana khuatir, jika beliau diampunkan, maka beliau akan menjawat jawatan yang disandang oleh si pemegang amanah tadi. Dan ianya terbukti benar, sekembalinya almarhum ke Brunei, si pemegang amanah (yang tak menunaikan amanah ini) akhirnya menjadi orang bawahan Almarhum Prof. Dr. Mahmud Saedon.[17]
Sekembalinya almarhum ke Brunei, undang-undang Syariah di Brunei mencapai zaman kegemilangannya. Mahkamah Kadi Brunei telah ditingkatkan menjadi Mahkamah Daerah dan seterusnya lengkap dengan mahkamah tinggi dan mahkamah rayuannya.[18]
Difahamkan Brunei adalah satu-satunya negara di rantau Asia Tenggara mempunyai undang-undang Islam seperti itu dan kebanyakan orang Brunei berbangga dengan kemajuan itu dan bercita-cita untuk melihat negara itu menjadi pusat perkembangan Islam serantau. Justeru itu nama Prof. Dr. Mahmud Saedon terus menjadi sebutan sebagai orang yang penting melakukan perubahan itu.[19]
Pada ketika yang sama Sultan Brunei telah perkenan melantiknya menjadi Naib Canselor Universiti Brunei Darussalam (UBD) dan dikenali sebagai seorang yang banyak pula membuat perubahan terutama memberi peranan besar kepada warga Brunei mengetuai jabatan-jabatan di universiti itu.[20]
Rakyat Brunei sesungguhnya kagum dan besar hati atas perkhidmatan dan perubahan yang dilakukannya di dua bidang itu iaitu perundangan Islam dan kemajuan Universiti Brunei Darussalam (UBD).[21]
Bagaimana pun pada 15 Mei lalu Almarhum diminta melepaskan tugasnya sebagai Naib Censelor Universiti Brunei Darussalam (UBD) bagi menumpukan tugas sepenuh masa di Kementerian Hal Ehwal Ugama sebagai Pakar Perundangan Islam Negara Brunei Darussalam.[22]
Pada ketika yang sama Sultan Brunei telah sedia memperkenankannya menjadi Ahli Majlis Ugama Islam Brunei, Jawatankuasa Kehakiman Islam, Jawatankuasa Kawalan Kesihatan Keugamaan dan ahli MABIMS.
Beliau juga menjadi ahli Majlis Ekonomi Brunei, Majlis Pendidikan Kebangsaan, Majlis Penyelidikan. Di samping itu beliau turut terlibat dengan Lembaga Amanah Rangkaian- Rangkaian Universiti ASEAN, Lembaga Penasihat Antarabangsa Institut Pengajian Tinggi Markfield, Leicestershire, yang berada dibawah Yayasan Islam United Kingdom.[23]
Penghormatan
Dia atas kecemerlangan dan ketokohan beliau, beliau pernah diberi beberapa penghormatan. Penghormatan terbesar yang diterimanya semasa di Malaysia ialah sebagai gandingan kepada Almarhum Prof. Tan Sri Ahmad Ibrahim, kedua-duanya telah  dilantik oleh kerajaan Kelantan untuk merangka undang-undang hudud yang kini dikenali sebagai Kanun Jenayah Syariah Kelantan II.[24] Tetapi sayang kedua-duanya tidak dapat meneruskan khidmat itu kerana dihalang oleh UIAM. Bagaimana pun umat Islam di Malaysia menghargai jasanya itu.
Pada tahun 2002, beliau telah dianugerah Anugerah Individu Paling Berjasa yang membawa gelaran ‘Dato Paduka Seri Setia’ oleh Kesultanan Brunei.[25]
Pemergian
Pada hari Isnin, 13 Rabiulakhir 1423 Hijriah bersaman 24 Jun 2002, pagi itu Almarhum telah menghadiri Persidangan Majlis Agama Islam Brunei Darussalam, Republik Indonesia, Malaysia dan Republik Singapura ( MABIMS), di sebuah hotel di Bandar Seri Begawan. Sewaktu rehat, tiba-tiba beliau diserang sakit jantung, dan dikejarkan segera ke Rumah Sakit Raja Isteri Pengiran Anak Saleha (RIPAS) dan meninggal dunia beberapa jam kemudian.[26]
Pemergian Almarhum secara mengejut pada tahun 2002 itu, di waktu usia yang masih muda (58 tahun) telah menyentak sanubari rakyat Brunei khususnya dan Nusantara umumnya. Bangsa Melayu sebenarnya telah kehilangan seorang tokoh yang dianggap sebagai pemandu, yakni tokoh yang terkehadapan untuk memimpin kemajuan Perundangan Islam.
Sebenarnya dalam masa dua hari Nusantara telah kehilangan dua tokoh syariah yang terkemuka dan sukar dicari ganti.
Ketika ratusan ribu manusia membanjiri Hospital Universiti Kebangsaan Malaysia dan Surau Mustaqimah Bandar Tun Razak dan Muasasah Darul Ulum Pokok Sena, Kedah pada 23 Jun 2002 untuk memberi penghormatan kepada pemergian Dato Fadzil Noor, maka sehari selepas itu, pada 24 Jun 2002, ribuan manusia turut membajiri rumah di Jalan Muara, Kampung Tanah Jambu, Brunei Darussalam bagi menziarai jenazah Almarhum Dato Paduka Seri Setia Prof. Dr. Mahmud Saedon Awang Othman, yang ketika itu berumur 58 tahun[27].
Jumlah tetamu yang mengunjungi jenazah Dato' Fadzil  Noor itu adalah yang terbesar dalam sejarah Malaysia. Walaupun yang mengunjungi jenazah Prof. Mahmud Saedon tidak seramai yang ke pusara Dato' Fadzil, tetapi ianya adalah yang terbesar dalam sejarah Brunei sesuai dengan negara dan penduduknya yang kecil.
Dato' Fadzil adalah Presiden PAS dan Ketua Pembangkang di Parlimen Malaysia adalah seorang pejuang sejak muda untuk menegakkan sebuah negara dan pemerintahan Malaysia yang di dalamnya terlaksana aturan dan peraturan Islam.
Kematian Dr. Mahmud Saedon tidak begitu disedari oleh rakyat Malaysia kerana beritanya tidak tersiar di sini, tetapi berita kematian Dato' Fadzil Noor sehari sebelumnya tersebar di Brunei.
Ketika rakyat Brunei memperingati Dr. Mahmud Saedon, maka mereka merakumkan tahlil kedua-duanya dan mengira sebagai kehilangan besar kepada Nusantara khususnya perjuangan mendaulatkan syariah. Kedua-duanya bekas pelajar Al-Azhar, Mesir dan kedua-duanya adalah bekas tenaga akademik dibidang Islam.
Pemergiannya turut dirasai oleh rakyat Brunei yang berada di luar negara apabila mereka turut mengadakan bacaan tahlil dan solat ghaib untuk beliau.[28]
Pergaulannya dengan masyarakat adalah menyeluruh dari golongan elit di menara gading hingga ke akar umbi. Justeru itu di tengah lautan manusia yang menziarahi jenazahnya ialah Pengiran Perdana Wazir, Pengiran Muda Sufri Bolkiah, Pengiran Anak Puteri Hajah Masna dan lain-lain kerabat diraja.
Hanya seorang dari enam anaknya berada bersamanya di hari pekebumiannya. Dua lagi menuntut di England dan tiga belajar di Malaysia.[29]
Jasad Tokoh Perundangan Islam Nusantara ini telah disemadikan di Kampung Kiarong di tengah Bandar Seri Begawan, iaitu perkuburan untuk orang-orang kenamaan. Dimaklumkan Timbalan Sultan, Pengiran Perdana Wazir Muhamad Bolkiah yang juga Menteri Luar Brunei perkenan jenazahnya dipusarakan di situ.[30]



[1] Mahmud Saedon A. Othman, Undang-Undang Keterangan Islam, Ampang, Dewan Bahasa dan Pustaka, 2003.
[2] Petikan artikel tulisan Subky Abdul Latiff,  Malaysia tangisi Fadzil, Brunei tangisi Mahmud Saedon, dalam Harakah, bertarikh 4 September 2002.
[3] http://nihayahsaidah-skyjamil.blogspot.com/2009/10/mahmud-saedon.html
[4] Hasil Temuramah dengan Ustaz Yaacob Bin Hj Ismail, bekas pensyarah Universiti Islam Antarabangsa Malaysia (UIAM). Beliau turut berkongsi bahawa tokoh adalah seorang yang peramah dan mudah mesra dengan orang lain.
[5] loc. cit., Subky Abdul Latiff, 2002.
[6] Hasnah Hussin, Mardiana Nordin, Pengajian Malaysia, Kuala Lumpur, Fajar Oxford, 2004.
[7] Dinoor.blogspot.com/2009/03/mak-rindunye.html.
[8] Mahmud Saedon A. Othman, Institut Pentadbiran Undang-Undang dan Kehakiman Islam, Ampang, Dewan Bahasa dan Pustaka, 2003.
[9] Mahmud Saedon A. Othman, Undang-Undang Keterangan Islam, Ampang, Dewan Bahasa dan Pustaka, 2003.
[10] Hasil Temuramah dengan Ustaz Yaacob Bin Hj Ismail, bekas pensyarah Universiti Islam Antarabangsa Malaysia (UIAM). Beliau sempat bertemu dan bekerja bersama-sama tokoh. Dan Ustaz Yaacob Bin Hj Ismail turut memaklumkan bahawa Prof. Dr. Mahmud Saedon adalah individu yang bertanggungjawab membawa masuknya ke UIAM.
[11] Turut disahkan oleh Ustaz Yaacob Bin Hj Ismail.
[12] Mahmud Saedon A. Othman, Institut Pentadbiran Undang-Undang dan Kehakiman Islam, Ampang, Dewan Bahasa dan Pustaka, 2003.
[13]  Jurnal Undang-Undang, Vol.3, No.1, Institut Kefahaman Islam Malaysia, 1999.
[14] Abdul Monir Yaacob, Mahamad Arifin, Najibah Mohd Zin, Siti Shamsiah Md Supi, Permata Pengislahan Perundangan Islam; Biografi Profesor Emeritus Tan Sri Datuk Ahmad Mohamed Ibrahim, Kuala Lumpur, MPH Group Publishing, 2007, hlm, 71.
[15] Abdul Monir Yaacob, Mahamad Arifin, Najibah Mohd Zin, Siti Shamsiah Md Supi, Permata Pengislahan Perundangan Islam; Biografi Profesor Emeritus Tan Sri Datuk Ahmad Mohamed Ibrahim, Kuala Lumpur, MPH Group Publishing, 2007, hlm, 77.
[16] Hasil Temuramah dengan Ustaz Yaacob Bin Hj Ismail.
[18] Petikan artikel tulisan Subky Abdul Latiff,  Malaysia tangisi Fadzil, Brunei tangisi Mahmud Saedon, dalam Harakah, bertarikh 4 September 2002.
[19] Ibid.
[20] Ibid.
[21] Ibid.
[22] Jurnal Syariah, Jil. 7, Bil. 1, Januari 1999. Hlm 56.
[23] loc. cit.
[24] Petikan Laporan Malaysiakini.com, yang bertajuk Nik Aziz: Tangguh Hudud Kerana Amaran Persekutuan, bertarikh 25 Ogos 2012.
[25] http://nihayahsaidah-skyjamil.blogspot.com/2009/10/mahmud-saedon.html
[26] Petikan artikel tulisan Subky Abdul Latiff,  Malaysia tangisi Fadzil, Brunei tangisi Mahmud Saedon, dalam Harakah, bertarikh 4 September 2002.
[27] Ibid.
[28] Boleh merujuk kepada laporan kegiatan Pehin Datu Seri Maharaja Dato Paduka Seri Setia Ustaz Haji Awang Abdul Aziz bin Juned, Mufti Kerajaan , Jun 2002 Tahun 6 Bilangan 2 di laman web Jabatan Mufti Kerajaan Negara Brunei Darussalam.
[29] Petikan artikel tulisan Subky Abdul Latiff,  Malaysia tangisi Fadzil, Brunei tangisi Mahmud Saedon, dalam Harakah, bertarikh 4 September 2002.
[30] Ibid.


1 comment:

  1. Al_Fatihah: Semoga roh Allahyarham Dato Paduka Seri Setia Professor Dr Awang Haji Mahmud Saedon bin Awang Othman ditempatkan bersama para soleh/solehin. Amin ..

    ReplyDelete